Een speciaalaquarium is een aquarium waarin een bepaald onderwatergebied wordt nagebootst. Er zijn verschillende ‘biotopen’ te onderscheiden. 

Zuid-Amerika biotoop
In Zuid-Amerika komen verschillende wateren voor met elk een eigen variatie aan vissen en inrichting. Vele vissensoorten die in een Zuid-Amerika biotoop worden gehouden, worden ook gehouden in gezelschapsaquaria. De aquaria die cichliden als hoofdbewoners hebben zijn meestal vrij kaal ingericht zonder planten, maar met wat stenen en vooral veel hout. Als bodem wordt zand gebruikt, al dan niet aangevuld met dode bladeren. De inrichting verbeeldt de bodems en de oevers van de grote rivieren van Zuid-Amerika. In tegenstelling tot de Malawi en Tanganyika aquaria, is er bij de Zuid Amerikaanse cichlidenbakken volop keuze aan  ‘bijvissen’,  variërend van de wat groter wordende tetra’s tot zelfs zoetwaterroggen en natuurlijk heel veel meervallen zoals Corydoras soorten en Loricariidae. 

Heel anders zien de aquaria er uit die zijn ingericht voor scholenvisjes en voor bijvoorbeeld de dwergcichliden van o.a. de Apistogramma familie. Deze aquaria kenmerken zich door het gebruik van stenen en wederom veel hout, maar ook door het veelvuldig gebruik van planten om de vissen van de nodige schuilplekken te voorzien. De inrichting van het aquarium verbeeldt in dit geval de kleine beekjes en poeltjes en het ondergelopen regenwoud tijdens de regentijd. 

Malawi cichliden aquarium
In een Malawi aquarium vinden we eigenlijk alleen cichliden en dieren die afkomstig zijn uit het Malawimeer in Afrika. De inrichting bestaat uit een opbouw van rotsen en een rotsachtige achterwand met een bodem van zand. In een Malawi aquarium kunnen weinig planten gehouden worden aangezien de cichliden de neiging hebben deze uit de bodem te trekken. Planten die vast gebonden worden op de stenen (zoals javavarens en annubias) hebben vaak nog enige kans van slagen, maar in de meeste Malawi aquaria zullen we geen planten vinden. Voor Malawicichliden kunnen we het beste een wat groter aquarium aanschaffen, aangezien de meeste cichliden niet echt klein blijven en de dieren erg territoriaal en dominant kunnen zijn. 

Tanganyika cichliden aquarium
Het Tanganyika meer herbergt een aantal zeer verschillende biotopen, zoals diepwater, kale zandvlakte, rotskust, modderbodem en open water. Aangezien deze watertypes erg van elkaar verschillen, hebben ze zo ook hun eigen bewoners met hun specifieke gedrag. In het open water zullen we bijvoorbeeld haringcichliden (Cyprichromis) en de Tanganyika kili (Lamprichthys tanganicanus) tegenkomen, terwijl we op de zandvlaktes de zandhappers van de xenotilapia familie tegenkomen en bij ophopingen van slakkenhuizen de slakkenhuiscichliden. Erg bekend en tot de verbeelding sprekend zijn de Cyphotilapia frontosa en gibberosa. De afmeting van Tanganyika cichliden varieert van heel klein tot zeer groot. De afmeting van het aquarium is dus afhankelijk van de soorten die worden gehouden. Het aquarium wordt ingericht met rotsformaties en vaak wat vlakke stukken zand. Hierdoor kan een heel divers visbestand gehuisvest worden. Afhankelijk van de gekozen vissoorten behoort een matige beplanting tot de mogelijkheden. 

Bron: Aqua Ferrytale